Όλη η Κρήτη είναι ένα μεγάλο βιβλίο ιστορίας. Μιας ιστορίας που χάνεται στα βάθη των αιώνων...
Στην ευρύτερη περιοχή της Επαρχίας Σελίνου υπήρχαν στη αρχαιότητα και ειδικά κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους (από το 400 π.Χ.) πολλές πόλεις οι οποίες είχαν και τον έλεγχο των μικρότερων οικισμών. Οι πόλεις αυτές αναπτύχθηκαν γιατί λόγω των γύρω δυσπρόσιτων ορεινών όγκων, παρείχαν ασφάλεια από τις επιδρομές των πειρατών.
ΛΙΣΣΟΣ:
Δίπλα και ανατολικά της Παλαιόχωρας, η ανεξάρτητη και ισχυρή πόλη του 4ου π.Χ. αιώνα, επίνειο των αρχαίων πόλεων της Ν.Δ. Κρήτης, της Υρτακίνας και του Ελύρου, η οποία άνθησε μέχρι την Α' Βυζαντινή περίοδο τον 9ο π.Χ. αιώνα. Η Λισσός ήταν μεγάλο εμπορικό κέντρο, είχε δικό της χρυσό νόμισμα και την αναφέρει ο αρχαίος γεωγράφος Σκύλακας στο έργο του "ο Περίπλους" το 350 π.Χ.
Εκτεταμένος αρχαιολογικός χώρος γύρω από τον όρμο του Αγίου Κύρκου με διάσπαρτα κεραμεικά στο έδαφος από την Κλασσική, Ελληνιστική, Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο, καθώς και ορατά μνημεία, όπως μικρό θέατρο, λουτρά, Νυμφαίον, το Δωρικό κτίριο του ναού του Ασκληπιού με υπέροχα ψηφιδωτά δάπεδα, δεξαμενές, τμήμα λιμενικών εγκαταστάσεων κ.α.
Η αρχαία παραλία ήταν 7,00 μ. πάνω από τη σημερινή στάθμη της θάλασσας, αφού μετά τη σύγκρουση της Αιγιακής και Αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας, η δυτική Κρήτη ανυψώθηκε κα η Ανατολική βυθίστηκε. Στη Δυτική πλευρά της περιοχής βρίσκεται η αρχαία νεκρόπολη με θαλαμωτά αψιδωτά κτίρια πολλά από τα οποία διατηρούνται σε αρίστη κατάσταση. Αρχαίο υδροθεραπευτήριο και κέντρο βοτανοθεραπείας.
Προστάτης της πόλης ήταν η θεά ¶ρτεμις η "Δυκτίνα" κατά τους αρχαίους Κρήτες. Ανασκαφές του 1957 έφεραν στο φως αγάλματα του Ασκληπιού, της Υγείας και του Πλούτωνα σε φυσικό μέγεθος, καθώς και το έμβλημα της ιατρικής, το χρυσό φίδι, με χαραγμένη τη λέξη "ΑΟΚΙΑΟ" (Ασκληπιός).
ΕΛΥΡΟΣ:
Η πιο σημαντική Δωρική πόλη της δυτικής Κρήτης, η οποία είχε υπό τον έλεγχο της την Ποικιλασσό (σημερινή Τρυπητή) και τα λιμάνια της Συΐας και της Λισσού. Ήκμασε από τον 4ο π.Χ. αιώνα μέχρι τον 5ο μ.Χ. Ανεξάρτητη και αυτόνομη εμπορική-γεωργική πόλη, αλλά και ναυτική δύναμη με δικό της χρυσό νόμισμα. Καταστράφηκε από τους Σαρακηνούς το 823 μ.Χ. Αναφέρεται σε έργα του Παυσανία, του Σκύλακα, του Ιεροκλή και των νεώτερων περιηγητών.
Αξιόλογα αρχαία ευρήματα υπάρχουν στο μουσείο των Χανίων.
ΚΑΔΡΟΣ:
Εντυπωσιακά αρχαία λείψανα βρίσκονται στο σημερινό χωριό Κόδρος. Ήκμασε κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους (4ο π.Χ. αι. - Ιο μ.Χ.) Τα ορατά ερείπια δίνουν την εικόνα εκτεταμένης πόλης με μεγάλο αριθμό κατοίκων. Πολύ ενδιαφέρον έχει το αρχαίο νεκροταφείο του Κάδρου με τάφους λαξευμένους στους βράχους. Η σημαντικότερη και πιό γνωστή πόλη, στην κοιλάδα του Βληθιά, ήταν η Κάντανος ή "Καντανία", η οποία αναπτύχθηκε και λόγω των ορυχείων χαλαζία και χαλκοπυρίτη των οποίων οι εγκαταστάσεις σώζονται Ν.Α. της σημερινής Κάνδανου.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι πολλά. Επιγραφή αφιερωμένη στον αυτοκράτορα Τραϊανό, βάθρο ανδριάντα του Σεπτίμιου Σεβόρου, χάλκινες πυξίδες, ταφικά κτερίσματα, εξαρτήματα κλειδαριών, μολυβένιες ταφικές πυξίδες κ.α. Επίσης αξιοσημείωτα είναι τα λείψανα του αμυντικού συστήματος της πόλης, τοίχοι και οχυρωματικοί πύργοι στους Ανύδρους και στο Σπανιακό, μεγάλος αριθμός λαξευτών τάφων και τα μεταγενέστερα παλαιοχριστιανικά μνημεία με τα θαυμάσια ψηφιδωτά τους.
ΥΡΤΑΚΙΝΑ:
Αρχαία πόλη πάνω από τον συνοικισμό Πλατάνες, με δείγματα υστερομινωϊκού πολιτισμού.
ΣΥΪΑ:
Η σημερινή Σούγια. Επίνειο των αρχαίων πόλεων Έλυρος και Υρτακίνα. Ήκμασε στη Ρωμαϊκή περίοδο. Σώζονται τείχη, υδραγωγεία, ρωμαϊκά λουτρά κ.α.
ΠΕΛΚΙΣ:
Αρχαία πόλης στο σημερινό οικισμό Πελεκάνος από την οποία πήρε και το όνομα της, με θεμέλια αρχαίου τοίχους και υπολείμματα νεκροταφείου με σκαλιστούς τάφους.
ΚΑΛΑΜΥΔΗ:
Η ακριβής θέση της αρχαίας Καλαμύδης αμφισβητείται. Οι ξένοι περιηγητές του περασμένου αιώνα υποστηρίζουν ότι πάνω στα ερείπια της είναι χτισμένη η σημερινή Παλαιόχωρα.
ΤΑΡΡΑΣ:
Η σημερινή Αγία Ρούμελη. Πατρίδα της νύμφης Ακακαλλίδας η οποία από τη σχέση της με το θεό Απόλλωνα γέννησε το Φιλακίδη και το Φίλανδρο, από τους οποίους κατάγονται οι Ελύριοι.
ΒΙΕΝΑ: Αρχαία πόλη στην περιοχή δυτικά της Κουντούρας. Θα δείτε αρχαίες μαρμαροκολόνες στην ακτή και στον μικρό αβαθή κόλπο.
ΠΟΙΚΙΛΑΣΣΟΣ:
Μία από τις 100 αρχαίες πόλεις της Ελληνιστικής περιόδου της Κρήτης, επίνειο της Ελύρου. Υπήρχε ναός του Βαβυλώνιου θεού Σαράπιδος ο οποίος ήταν ο "Σοφός οδηγός των ανθρώπων" ο "Βασιλιάς των θαλασσών" και ο "Κύριος της γης και της αβύσσου". Ο Πτολεμαίος την αναφέρει στο έργο του "Γεωγραφικά".
Εκτεταμένος αρχαιολογικός χώρος γύρω από τον όρμο του Αγίου Κύρκου με διάσπαρτα κεραμεικά στο έδαφος από την Κλασσική, Ελληνιστική, Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο, καθώς και ορατά μνημεία, όπως μικρό θέατρο, λουτρά, Νυμφαίον, το Δωρικό κτίριο του ναού του Ασκληπιού με υπέροχα ψηφιδωτά δάπεδα, δεξαμενές, τμήμα λιμενικών εγκαταστάσεων κ.α.
Προστάτης της πόλης ήταν η θεά ¶ρτεμις η "Δυκτίνα" κατά τους αρχαίους Κρήτες. Ανασκαφές του 1957 έφεραν στο φως αγάλματα του Ασκληπιού, της Υγείας και του Πλούτωνα σε φυσικό μέγεθος, καθώς και το έμβλημα της ιατρικής, το χρυσό φίδι, με χαραγμένη τη λέξη "ΑΟΚΙΑΟ" (Ασκληπιός).
